Karagöz - Muhittin Sevilen

Son devrin kıymetli hayâlîlerinden Hayâlî Küçük Ali diye bilinen Muhittin Sevilen tarafından yazılan bu eser, ilk defa 1969 senesinde yayınlanmış, sonraki yıllarda da defalarca yeni baskıları yapılmış müstesnâ bir eserdir. Zîrâ eserin içindeki oyunlar, bu işe ömrünü vermiş olan çok değerli bir Karagözcü tarafından yazıya dökülmüşdür. Bu zât, 1886 senesinde dünyâya gelmiş, henüz sekiz yaşında iken Karagöz'e merak salmış, o devrin en kıymetli Karagözcülerini seyrederek büyümüş ve ilk oyununu henüz on dört yaşında iken sergilemiş ve Karagöz Oyununun kadîm usûlü ile bozulmadan günümüze ulaşmasında çok emeği geçmiş büyük bir ustadır.

Eserin başındaki yazının da ayrı bir ehemmiyeti var. Nihad Sâmi Banarlı'nın kaleme aldığı bu yazıda, hem perde oyununun târihi, hem Karagöz hakkında bilgi hem Karagöz oyunlarının edebî ve târihî değeri hem de eserdeki oyunların husûsiyyetleri hakkında güzel değerlendirmeler var.

Eserde on ikisi kadîm, üçü de sonradan ilâve edilen oyunlar olmak üzere toplam on beş oyun vardır. Oyunlarda okunan perde gazelleri, şarkılar ve semâîler de ihmâl edilmemişdir.  Eserde yer alan oyunlar şunlardır : 

• Kütahya Çeşmesi
• Karagözün Gelin Olması
• Kanlı Kavak
• Çifte Hamamlar
• Karagözün Ağalığı
• Tâhir ile Zühre
• Yalova Safâsı
• Mandıra Safâsı
• Aptal Bekçi
• Kanlı Nigar
• Kargözün Bakkallığı
• Salıncak Safâsı
• Tımarhâne
• Kağıthâne Safâsı
• Ferhat ile Şirin

Bu eserin fakîr için ayrı bir kıymeti daha var. Fakîr, henüz 5-6 yaşlarında bir çocuk iken, evde kendi kendime çat-pat okumayı öğrenip, babamın kütüphânesini karıştırmaya başlamışdım. Nasıl olduysa o kadar kitabın arasından bu kitabı bulmuşum ve alıp okumaya başlamışım. Sonradan evdekilerin anlattığına göre, hep bu kitabı elime alıp, bir köşeye çekiliyormuşum ve hem okuyor, hem de gülüyormuşum. Ne okuduğumu bilmeyenler de "Allah Allah, bu çocuk ne okuyor da böyle gülüyor?" diye şaşırıyorlarmış.

Bu kitabı hem sizin okumanızı hem de çocuklarınıza okutmanızı harâretle tavsiye ederim. 

Bak ne sûret görünür hüsn-i edâ-yı perdede

Buldular üftâdeler derde devâ-yı perdede

Kande kurulsa bütün ahbâbı eyler şâdkam

Âşinâlar kesb eder zevk ü safâ-yı perdede

Serteser erbâb-ı bezmin hâtırın tenvîr eder

Maş'ale olsa fürûzan mâverâ-yı perdede

Bestehânlıkla Hacı Evhad gelince ortaya

Gam bırakmaz Karagöz hiç mübtelâ-yı perdede

Nağme-sâz oldukça yardaklar dahi bülbül gibi

Gûş eden dem-bestedir nüzhet-fezâ-yı perdede

HAYÂLÎ KÜÇÜK ALİ'NİN ARŞİV KAYITLARI